Τμήματα

Η Μαγνητική Τομογραφία (M R I : Magnetic Resonance Imaging) αποτελεί προηγμένη -μη επεμβατική- ακτινολογική μέθοδο απεικόνισης, που χρησιμοποιώντας ένα ισχυρό μαγνητικό πεδίο, ραδιοκύματα και έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή παράγει λεπτομερείς εικόνες του ανθρώπινου σώματος, βασιζόμενη στις μαγνητικές ιδιότητες των πρωτονίων της ύλης όταν επιδέχονται την επίδραση μαγνητικών πεδίων.

Η εξέταση είναι πολύ ασφαλής διότι δεν χρησιμοποιείται σε αυτή ιοντίζουσα ακτινοβολία (σε αντίθεση με τις ακτινογραφίες και τις αξονικές τομογραφίες που χρησιμοποιούν ακτινοβολία) και δεν σχετίζεται με πρόκληση καρκίνου -μέχρι σήμερα δεν έχουν υπάρξει τεκμηριωμένες σημαντικές παρενέργειες από τη χρήση των μαγνητικών πεδίων και των ραδιοκυμάτων στο ανθρώπινο σώμα-.

Η “ΥΓΕΙΑ ΦΛΩΡΙΝΑΣ – ΤΟΜΟΔΙΑΓΝΩΣΗ Ε.Ε.” διαθέτει έναν σύγχρονο μαγνητικό τομογράφο, τον Signa HDxt 1.5T του αμερικανικού κατασκευαστικού οίκου GE Healthcare, που επιτρέπει την διενέργεια ποιοτικών – κλασικών και (κάποιων) ειδικών – εξετάσεων μαγνητικής τομογραφίας :

• Κλασικές Μαγνητικές Τομογραφίες (κεντρικού και περιφερικού νευρικού συστήματος, μυοσκελετικού συστήματος, τραχήλου, θώρακος, άνω & κάτω κοιλίας, οπισθοπεριτοναϊκού χώρου)

• Ειδικές Μαγνητικές Τομογραφίες (μαγνητική μαστογραφία, μαγνητική χολαγγειοπαγκρεατογραφία, μαγνητική ουρογραφία, πολυπαραμετρική μαγνητική τομογραφία προστάτη)

• Μαγνητικές Αγγειογραφίες (εγκεφάλου & αγγείων σώματος)

Επειδή χρησιμοποιείται ισχυρός μαγνήτης, στην αίθουσα του σαρωτή δεν επιτρέπονται αντικείμενα που περιέχουν μέταλλο, διότι
1. μπορεί να υποστούν βλάβη (π.χ. ρολόγια, ηλεκτρονικές κάρτες, κινητά τηλέφωνα ή άλλες προσωπικές ηλεκτρονικές συσκευές, βοηθήματα ακοής)
2. μπορεί να προκαλούν ψευδοκαταχωρίσεις (artifacts) και να παραμορφώνουν τις εικόνες (π.χ. κλειδιά, κέρματα, κοσμήματα, καρφίτσες, φουρκέτες, φερμουάρ, αφαιρούμενα στοιχεία οδοντικών προθέσεων ή ορθοδοντικής θεραπείας, τατουάζ μεταλλικής βαφής)
3. μπορεί να ελκυθούν και να μετακινηθούν μέσα στο δωμάτιο

-έχουν υπάρξει περιπτώσεις τραυματισμού ανθρώπων- (π.χ. γυαλιά, στυλό, νυχοκόπτες) : είναι αναγκαίο να αφαιρούνται από τον εξεταζόμενο όλα τα μεταλλικά αντικείμενα προτού εισέλθει στον χώρο του μηχανήματος -πιθανώς να ζητηθεί να αφαιρεθούν ρούχα και να γίνει χρήση ιατρικής ποδιάς μιας χρήσης-.

Η μαγνητική τομογραφία μπορεί να εκτελεστεί σε όλους τους ενδιαφερόμενους πάσας ηλικίας και κατόπιν κατάλληλης ένδειξης.

Τα ισχυρά μαγνητικά πεδία που δημιουργούνται κατά τη διάρκεια μιας μαγνητικής τομογραφίας μπορεί να επέμβουν και να επηρεάσουν εμφυτεύματα που πιθανό να υπάρχουν μέσα στο σώμα του εξεταζόμενου, για αυτό δεν επιτρέπεται σε κανέναν η είσοδος στην αίθουσα σάρωσης χωρίς πρώτα να έχει απαντηθεί μια σειρά ερωτήσεων ασφαλείας : αν και τα νέα εμφυτεύματα των τελευταίων 10-15 ετών είναι κατά το πλείστον συμβατά με τους μαγνητικούς τομογράφους, ωστόσο είναι απαραίτητη η επίδειξη επίσημων αποδεικτικών εγγράφων από τον κατασκευαστικό οίκο ή από τον χειρουργό γιατρό που να πιστοποιούν την συμβατότητα τους με τον μαγνητικό τομογράφο.

! άτομα με εμφυτευμένους συμβατικούς -μη συμβατούς με μαγνητικό τομογράφο- καρδιακούς βηματοδότες ή αυτόματους απινιδωτές δεν επιτρέπεται να υποβληθούν σε μαγνητική τομογραφία και δεν πρέπει να εισέρχονται σε χώρους που διενεργούνται τέτοιες εξετάσεις

! μπορεί να μην μπορούν να υποβληθούν σε μαγνητική τομογραφία άτομα με:
*κλιπ ανευρύσματος εγκεφάλου
*ορισμένους τύπους τεχνητών καρδιακών βαλβίδων
*κοχλιακά εμφυτεύματα
*πρόσφατα τοποθετημένες τεχνητές αρθρώσεις
*ορισμένους τύπους αγγειακών ναρθήκων (stents) -σε ασθενείς στους οποίους έγινε τοποθέτηση stent το τελευταίο τρίμηνο αποφεύγεται η διενέργεια της εξέτασης-
*ενδομήτρια συσκευή αντισύλληψης (σπιράλ)

! οποιοδήποτε άτομο που μπορεί να έχει εκτεθεί σε μεταλλικά υπολείμματα / ρινίσματα στο χώρο εργασίας (π.χ. χώροι επεξεργασίας μετάλλου ή δοκιμών εκρηκτικών) ή αλλού (π.χ. παρουσία σκαγιών ή άλλων μεταλλικών στοιχείων κατόπιν τραυματισμού), χρήζει ακτινογραφικού ελέγχου κρανίου για να αποκλειστεί η τυχόν ύπαρξη μετάλλου στα μάτια -η μαγνητική τομογραφία μπορεί να προκαλέσει σοβαρή βλάβη-

Η μαγνητική τομογραφία δεν συνιστάται στις εγκύους κατά το πρώτο τρίμηνο της κύησης -για το υπόλοιπο διάστημα η εξέταση γίνεται μόνον κατόπιν συνεννόησης με τον κλινικό γιατρό και βάσει ενδείξεων-, ενώ δεν απαγορεύεται στην περίοδο της λοχείας.

Η μαγνητική τομογραφία συνήθως δεν συνιστάται σε περιπτώσεις οξέος τραύματος : ο εξοπλισμός υποστήριξης ζωής δεν μπορεί να εισέλθει με ασφάλεια στον χώρο του μαγνήτη και δεδομένου ότι πρόκειται για εξέταση μεγάλης διάρκειας μπορεί να σπαταληθεί πολύτιμος χρόνος.

Σε ειδικές περιπτώσεις, αναλόγως της ένδειξης και των ευρημάτων, απαιτείται η χορήγηση ενδοφλέβιου σκιαγραφικού μέσου για την καλύτερη και σαφέστερη απεικόνιση -ο συνηθέστερος τύπος σκιαγραφικής ουσίας είναι το γαδολίνιο, που θεωρείται πολύ ασφαλές- :

! σε περίπτωση ιστορικού αντιδράσεων υπερευαισθησίας πρέπει να γίνει σχετική ενημέρωση για την πιθανή χορήγηση αντιαλλεργικής αγωγής
! σε περίπτωση επηρεασμένης νεφρικής λειτουργίας ο πιθανός κίνδυνος συζητείται μεταξύ του θεράποντα γιατρού και του ακτινολόγου.

Στα κύρια μειονεκτήματα της μαγνητικής τομογραφίας περιλαμβάνονται :

κλειστοφοβία : το σπουδαιότερο μειονέκτημα κατά πολλούς -ποσοστό περίπου 20% των εξεταζόμενων δυσκολεύονται να ολοκληρώσουν την εξέταση-

ακινησία : οι εξεταζόμενοι πρέπει να παραμείνουν εντελώς ακίνητοι κατά την διάρκεια της εξέτασης -οι κινήσεις (ακούσιες και εκούσιες), ακόμη και ελάχιστες, επηρεάζουν αρνητικά την ποιότητα των εικόνων- : υπάρχουν άτομα που λόγω της ψυχολογίας τους (π.χ. άγχος, φόβος), της ηλικίας τους (π.χ. μικρά παιδιά) ή της ασθένειας τους (π.χ. πόνος, τρόμος) αδυνατούν να παραμείνουν ακίνητα

θόρυβος : ο μαγνητικός τομογράφος παράγει θόρυβο εξαιτίας των μεταβαλλόμενων μαγνητικών πεδίων και είναι φυσιολογικός : για την αντιμετώπιση του προβλήματος μπορεί να γίνει χρήση ωτοασπίδων ή (εάν στην εξέταση δεν περιλαμβάνεται η κεφαλή) ειδικών ακουστικών

** Στους εξεταζόμενους με κλειστοφοβία και σε εκείνους που αδυνατούν να παραμένουν ακίνητοι μπορεί να γίνει χορήγηση ήπιων ηρεμιστικών φαρμάκων ή να προγραμματιστεί να γίνει η εξέταση με ελαφρά ενδοφλέβια νάρκωση (sedation) από αναισθησιολόγο.

** Επίσης, υπάρχουν οι μαγνητικοί τομογράφοι “ανοικτού τύπου” που δεν δημιουργούν το αίσθημα περιορισμού και είναι καλύτεροι για άτομα με κλειστοφοβία (και για υπερβολικά παχύσαρκα άτομα).

Η Υπολογιστική (Αξονική) Τομογραφία (C T / C A T : Computed Tomography / Computed Axial Tomography) συνιστά -μη επεμβατική-ακτινολογική μέθοδο ιατρικής απεικόνισης και διάγνωσης, χρησιμοποιώντας την ακτινοβολία Χ : με τη χρήση ειδικού μηχανήματος παραγωγής ακτίνων-Χ, ευρέως γνωστού ως Αξονικός Τομογράφος, και τεχνολογία προηγμένων υπολογιστών επεξεργασίας των αποτελεσμάτων, παράγονται λεπτομερείς δισδιάστατες εικόνες εγκάρσιας διατομής του ανθρώπινου σώματος – οι εικόνες μπορούν να κρατηθούν σε ψηφιακή μορφή (CD) και να εκτυπωθούν σε μορφή φιλμ -.

Στην “ΥΓΕΙΑ ΦΛΩΡΙΝΑΣ – ΤΟΜΟΔΙΑΓΝΩΣΗ Ε.Ε.” λειτουργεί τμήμα σύγχρονου πολυτομικού Αξονικού Τομογράφου 64 τομών, ο LightSpeed VCT του αμερικανικού κατασκευαστικού οίκου GE Healthcare, που παράγει εξαιρετικής ποιότητας εικόνες με υψηλή ανάλυση (ευκρίνεια και αντίθεση) : ανήκει στους νεότερης γενιάς Αξονικούς Τομογράφους, που σε σχέση με τους συμβατικούς είναι πολλαπλές φορές ταχύτεροι, επιτρέπουν τη διενέργεια εξετάσεων με λιγότερη ακτινοβολία και δίνουν την δυνατότητα τρισδιάστατων (3D) ανασυνθέσεων τομών πάχους μικρότερου του χιλιοστού.

Διενεργούνται όλες οι συμβατικές – και κάποιες ειδικές – εξετάσεις Αξονικής Τομογραφίας :

• Κλασική Αξονική Τομογραφία (εγκεφάλου, σπλαχνικού κρανίου, λιθοειδών-έσω ακουστικών πόρων, τραχήλου, θώρακος, άνω & κάτω κοιλίας, οπισθοπεριτοναϊκού χώρου, σπονδυλικής στήλης, οστών & μαλακών μορίων)
  ● Αξονική Αγγειογραφία (εγκεφάλου, τραχήλου, θωρακικής & κοιλιακής κοιλότητας, άνω & κάτω άκρων)

Η Αξονική Τομογραφία μπορεί να εκτελεστεί σε όλους τους ενδιαφερόμενους κατόπιν κατάλληλης ένδειξης.

! Για λόγους ακτινοπροστασίας (η αξονική τομογραφία είναι εξέταση που βασίζεται στη χρήση ακτίνων-X) αντενδείκνυται σε περίπτωση εγκυμοσύνης, ενώ αποφεύγεται επίσης σε παιδιά, εφήβους και νέους δίχως ουσιαστική ιατρική ένδειξη.

! Αναλόγως των ενδείξεων και / ή των ευρημάτων μπορεί να χορηγηθεί ενδοφλέβιο ιωδιούχο σκιαγραφικό μέσο :

* σε περίπτωση εξεταζόμενου με ιστορικό αλλεργικής ή αναφυλακτικής αντίδρασης σε προηγούμενη χορήγηση ιωδιούχου σκιαστικού (όπως σε αξονική τομογραφία ή ενδοφλέβια πυελογραφία) ή με ιστορικό αντιδράσεων υπερευαισθησίας γενικά, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να γνωστοποιηθεί ώστε να δοθούν οδηγίες αντιαλλεργικής προετοιμασίας -χορήγηση αντιισταμινικών και κορτικοστεροειδών σε συνδυασμό με γαστροπροστασία- εφόσον κριθεί σκόπιμο
* σε περίπτωση εξεταζόμενου με προϋπάρχουσα νεφρική ανεπάρκεια ή με σακχαρώδη διαβήτη με επιβεβαιωμένη διαβητική νεφροπάθεια υπάρχει κίνδυνος πρόκλησης οξείας νεφρικής βλάβης (αύξηση επιπέδων κρεατινίνης >25% ή >2ml/dl συγκριτικά με τα προ της χορήγησης επίπεδα) : είναι απαραίτητη πρόσφατη (τελευταίου διμήνου) εξέταση ουρίας / κρεατινίνης αίματος
* σε περίπτωση εξεταζόμενου με υπερθυρεοειδισμό ή βρογχοκήλη υπάρχει αυξημένος κίνδυνος πρόκλησης θυρεοτοξικής κρίσης
* σε περίπτωση εξεταζόμενου με μυασθένεια Gravis υπάρχει αυξημένος κίνδυνος επιδείνωσης των συμπτωμάτων
* σε περίπτωση εξεταζόμενου με φαιοχρωμοκύτωμα υπάρχει αυξημένος κίνδυνος πρόκλησης υπερτασικής κρίσης

Οστική Πυκνομετρία (Bone Densitometry) ή Μέτρηση Οστικής Πυκνότητας / Μ. Ο. Π. (Bone Density Measurement) καλείται η ακτινολογική εξέταση ποσοτικού προσδιορισμού της οστικής μάζας σε μια συγκεκριμένη περιοχή του σκελετού σε μια δεδομένη χρονική περίοδο, με τη χρήση ιονίζουσας ακτινοβολίας.

Η μέτρηση της οστικής πυκνότητας αποτελεί σε παγκόσμιο επίπεδο, τουλάχιστον σήμερα, την πλέον αποδεκτή εξέταση διάγνωσης της οστεοπόρωσης, του συστηματικού σκελετικού νοσήματος που χαρακτηρίζεται από χαμηλή οστική μάζα και μικροαρχιτεκτονική διαταραχή του οστίτη ιστού, με συνέπεια αυξημένη ευθρυπτότητα και αυξημένο κίνδυνο κατάγματος – ιδιαίτερα στο ισχίο, την σπονδυλική στήλη και τον καρπό, χωρίς να αποκλείονται άλλες θέσεις προσβολής -.

Ο ρόλος της ακτινολογίας στην μελέτη της οστεοπόρωσης συνίσταται 1. στην έγκαιρη διάγνωση 2. στην εκτίμηση του κινδύνου κατάγματος 3. στην παρακολούθηση του θεραπευτικού αποτελέσματος. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι μέτρησης της οστικής πυκνότητας.

Σύμφωνα με τις υπάρχουσες ελληνικές και διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες η διάγνωση της οστεοπόρωσης στηρίζεται στην μέτρηση της οστικής πυκνότητας με την πλέον χρησιμοποιούμενη μέθοδο της απορροφησιομέτρησης διπλοενεργειακής δέσμης ακτίνων-Χ (DXA : Dual-energy X-ray Absorptiometry), που αποτελεί και την μέθοδο εκλογής :

• χρησιμοποιείται ειδικό μηχάνημα, το οστικό πυκνόμετρο, και ειδικό λογισμικό ώστε να εξακριβωθεί αν ένα άτομο είναι υγιές ή αν πάσχει από οστεοπενία ή οστεοπόρωση : στην “Υγεία Φλώρινας – Τομοδιάγνωση Ε.Ε.” λειτουργεί ένα από τα πιο αξιόπιστα, αποτελεσματικά και δημοφιλή συστήματα DXA στον κόσμο, το Lunar Prodigy του αμερικανικού κατασκευαστικού οίκου GE Healthcare

• τα πιο σύγχρονα μηχανήματα πραγματοποιούν τις εξετάσεις σε ελάχιστο χρόνο – 5-10 λεπτά κατά μέσο όρο – και με εξαιρετικά χαμηλή δόση ακτινοβολίας – ίση με το 10% περίπου της δόσης που απαιτείται για μια απλή ακτινογραφία θώρακος και μικρότερη από την ημερήσια δόση ακτινοβολίας που ακούσια λαμβάνει κάθε άτομο από το περιβάλλον –

• προτεινόμενες θέσης μέτρησης αποτελούν η οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης και το (μη επικρατούν) ισχίο (“κεντρομελική” DXA) – σε άτομα με αδυναμία μέτρησης στις ανωτέρω ανατομικές θέσεις, σε υπέρβαρα άτομα και σε άτομα με υπερπαραθυρεοειδισμό, η εξέταση πραγματοποιείται στο περιφερικό άκρο κερκίδας-ωλένης (“περιφερική” DXA) – : η επιλογή των θέσεων αυτών γίνεται επειδή 1. τα οστά αυτά είναι πιο επιρρεπή στα οστεοπορωτικά κατάγματα 2. τα κατάγματα που συμβαίνουν σε αυτές τις περιοχές προκαλούν σοβαρότερα προβλήματα, έχουν μακροχρόνια ανάρρωση, προκαλούν σημαντικό και εμμένον άλγος και μπορεί να οδηγήσουν σε αναπηρία

Η μέτρηση της οστικής πυκνότητας με τη μέθοδο DXA ενδείκνυται σε άτομα στα οποία, ανάλογα με την ηλικία τους, υφίσταται ένας έστω από τους ακόλουθους παράγοντες κινδύνου που αφορούν στο ιστορικό και στον τρόπο ζωής :

Ηλικία < 50 ετών

• κάταγμα χαμηλής βίας
• υπογοναδισμός
• πρώιμη εμμηνόπαυση (<45 ετών)
• σύνδρομα δυσαπορρόφησης
• πρωτοπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός
• φαρμακευτική αγωγή σχετιζόμενη με απώλεια οστικής μάζας ή / και κίνδυνο κατάγματος (στεροειδή, αναστολείς αρωματάσης κ.τ.λ.)
• έτερα νοσήματα σχετιζόμενα με απώλεια οστικής μάζας ή / και κίνδυνο κατάγματος (ρευματοειδής αρθρίτιδα, σύνδρομο Cushing, σακχαρώδης διαβήτης τύπου τύπου I, σοβαρή χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια κ.ά.)

Ηλικία 50-64 ετών

• κάταγμα χαμηλής βίας μετά την ηλικία των 40 ετών
• κάταγμα ισχίου γονέα
• σπονδυλικό κάταγμα ή /και οστεοπενική απεικόνιση οστών σε ακτινογραφίες
• χαμηλός Δείκτης Μάζας Σώματος (<20) ή / και απώλεια βάρους >10% σε ένα χρόνο
• κατάχρηση αλκοόλ ή / και ενεργό κάπνισμα
• έτεροι παράγοντες και νόσοι (όπως στην ηλικιακή ομάδα <50 ετών)

Ηλικία > 65 ετών

• όλοι, άνδρες και γυναίκες
• Συστάσεις :
  ○ ένδειξη μέτρησης οστικής πυκνότητας με τη μέθοδο DXA έχουν άτομα οιασδήποτε ηλικίας, αμφοτέρων των φύλων, εφόσον κρίνεται ότι η μέτρηση αυτή θα συμβάλει στη λήψη θεραπευτικής απόφασης
  ○ μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες χωρίς ένδειξη έναρξης θεραπείας συνιστάται να προβαίνουν σε μέτρηση με DXA κάθε δύο έτη – αξιολόγηση ενδεχόμενης μεταβολής της οστικής πυκνότητας – ○ μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες υπό αγωγή συνιστάται να προβαίνουν σε μέτρηση με DXA κάθε έτος – έλεγχος αποτελεσματικότητας / αξιολόγηση της συγκεκριμένης θεραπείας –

Αντενδείξεις :

○ κύηση
○ πρόσφατες ακτινολογικές εξετάσεις με βάριο
○ παρουσία υλικών οστεοσύνθεσης -προτείνεται η μέτρηση σε άλλη ανατομική θέση-
○ σοβαρή παχυσαρκία -προτείνεται η μέτρηση με “περιφερική” DXA-